همه چیز درباره استاندارد آسانسور و انواع آن
آسانسورها، دستگاه هایی هستند که وظیفه جابجایی کاربران را در طبقات مختلف ساختمان ها برعهده دارند. این سیستم ها به دلیل آن که مستقیما با کاربران در ارتباط بوده و دائما نیز مورد استفاده قرار می گیرند، باید از نظر استانداردهای مختلف، مورد تایید باشند. زیرا در غیر این صورت امکان بروز سوانح جانی و نیز خرابی های مختلف و به بار آمدن خسارت های هنگفت، پدیده غیر قابل اجتنابی خواهد بود. از این رو در هر ساختمانی که سیستم آسانسور نصب می شود، باید استاندارد آن نیز از سازمان استاندارد دریافت شود تا امکان صدور گواهی پایان کار ساختمان نیز وجود داشته باشد. استاندارد آسانسور شامل انواع و الزامات مختلفی است که در ادامه به بررسی و توضیح آن ها پرداخته ایم.
استاندارد آسانسور چیست؟
به مجموعه‌ای از قوانین و مقررات که به منظور افزایش ایمنی افراد در هنگام استفاده از آسانسور تعیین شده، استاندارد آسانسور گفته می‌شود. این دسته از قوانین توسط سازمان ملی استاندارد تعیین شده است. یکی از علل بروز حوادث و سقوط انواع آسانسور، رعایت نکردن استاندارد در زمینه تولید، نصب، راه اندازی و… می‌باشد. به طور کل استاندارد آسانسور شامل موارد زیر است:
- میزان فاصله سقف آسانسور تا دیوار
- الزامات تعیین سرعت حرکت آسانسور
- نحوه عملکرد قفل درب و ابزار تضمینی ایمنی درب
- باز و بسته شدن به موقع درب آسانسور
- کیفیت قفل و ریل
- تهویه آسانسور
- ضد حریق بودن
- راحتی و امنیت در آسانسور
- تناسب داشتن ظرفیت آسانسور با ساختمان محل نصب آن
- داشتن ترمز ایمنی
- ضربه گیر‌های پایین آسانسور
- وجود سیستم زنگ هشدار
انواع استاندارد آسانسور
استاندارد آسانسور را می توان از نظر دوره زمانی به دو نوع اولیه و ادواری تقسیم کرد. در هر کدام از این دوره های زمانی، باید سیستم آسانسور مطابق با الزامات و ضوابط مختلف بوده تا امکان ساخت و راه اندازی آن وجود داشته باشد. در ادامه به بررسی این استانداردها پرداخته ایم.
استاندارد اولیه آسانسور
پس از نصب آسانسور و راه اندازی آن، کارشناس مربوطه سیستم را از نظر معیارهای فنی و ایمنی مورد ارزیابی قرار می دهد. در صورتی که سیستم آسانسور با توجه به این معیارها مورد تایید بوده و مشکلی وجود نداشته باشد، گواهینامه استاندارد اولیه توسط مرجع مربوطه صادر می شود. البته باید مدارک لازم به سازمان استاندارد ارائه و اقدامات لازم نیز به انجام رسیده باشد. کارفرما با دریافت گواهی استاندارد آسانسور، می تواند برای دریافت گواهی پایان کار نیز اقدام کند. استاندارد اولیه شامل انواع زیر می شود:
- استاندارد طراحی آسانسور
- استاندارد ساخت و تولید آسانسور
- استاندارد نصب آسانسور
- استاندارد کیفیت آسانسور
- استاندارد عملکرد آسانسور
- استاندارد ایمنی آسانسور
استاندارد اولیه آسانسور شامل چه الزاماتی می شود؟
در ادامه به بررسی الزامات و ضوابطی پرداخته ایم که باید در استاندارد اولیه آسانسور، باید به طور کامل رعایت شود. این الزامات شامل استانداردهای طراحی، نصب، کیفیت، عملکرد، ساخت و مسائل فنی آسانسور هستند.
- در ساختمان هایی که ارتفاع آن ها بیش از 7 متر از کف ورودی بوده، نصب آسانسور ضروری است.
- در ساختمان هایی که ارتفاع آن ها به 8 طبقه یا 28 متر می رسد، باید حداقل دو دستگاه آسانسور نصب شود.
- آسانسور باید در جایی نصب شود که فاصله آن تا درب ورودی ساختمان در هر طبقه حداکثر 40 متر باشد.
- چنانچه سه دستگاه آسانسور یا کم تر در یک ساختمان نصب شود، قرار دادن آن ها در یک چاهک مشکلی ندارد. در صورت بیشتر شدن تعداد آسانسورها به 4 دستگاه، حداقل باید دو چاهک جداگانه ایجاد شود. همچنین با افزایش آسانسورها به بیش از 4 دستگاه، حداکثر تعداد چهار دستگاه می تواند در یک چاهک و مابقی در چاهک دیگر نصب و راه اندازی شوند.
- مصالحی که برای ساخت دیواره های چاهک استفاده می شود، باید از نوع مقاوم در برابر آتش سوزی باشد.
- دیواره های چاهک باید بتواند نیرویی برابر با 300 نیوتن در 5 سانتی متر مربع را تحمل کند.
- کف چاهک را می توان به شکل غیر هم سطح ایجاد کرد. منوط بر این که شرایط جان پناه چاهک رعایت شده باشد.
- در صورتی که احتمال گیر افتادن در چاهک وجود داشته باشد، باید سیستم اعلام هشدار یا خبردهنده به منظور نجات اضطراری تعبیه شود.
- برای پوشاندن سطح داخلی دیواره های چاهک باید از مصالحی استفاده شود که هیچ گونه درز یا شکافی را ایجاد نکند.
- استفاده از چاهک آسانسور برای عبور دادن کابل های برق و لوله های تاسیساتی کاملا ممنوع است. مگر این که در آن کابل ها و سیم های آسانسور عبور داده شود.
- میزان ضخامت دیواره های آسانسور باید به میزان 20 سانتی متر باشند.
- نوع تابلوی برق باید با نقشه های مصوب متناسب باشد.
- کابل کشی از تابلوی برق اصلی تا داخل کابین آسانسور باید با نقشه های مصوب متناسب باشد.
- اجرای سیستم روشنایی آسانسور باید کنترل شود.
- تابلو برق باید با فاصله قانونی از درب ورودی کابین نصب شود.
- به هنگام قطعی برق، آسانسور باید در نزدیک ترین طبقه به شکل همزمان توقف کند.
- جهت باز شدن درب آسانسور باید به سمت بیرون باشد. همچنین این درب باید از داخل با دستگیره و از بیرون با کلید باز شود.
- عرض و عمق کابین در ساختمان های عمومی باید به ترتیب حداقل 110 و 140 سانتی متر باشد.
- در آسانسورهایی با ظرفیت 5 نفر، باید عمق حداقل 160 سانتی متری در نظر گرفته شود. در ظرفیت های بیشتر، به ازای هر نفر باید 10 سانتی متر به این میزان افزوده شود.
- ابعاد کابین در آسانسور ویلچربر باید حداقل 140*110 سانتی متر و عرض باز شو کابین نیز حداقل 80 سانتی متر باشد.
- ابعاد کابین در آسانسور برانکاردبر نیز باید حداقل 110*210 و عرض بازشو آن نیز حداقل 90 سانتی متر باشد.
- در موتورخانه آسانسور باید پنجره مناسبی برای تهویه پیش بینی شود.
- دمای مناسب موتورخانه باید بین 5 تا 40 درجه سانتی گراد باشد. از این رو در ماه های گرم باید از سیستم تهویه و در ماه های سرد از بخاری به منظور متعادل کردن دمای هوا استفاده شود.
- در صورتی که ارتفاع چاهک از 250 سانتی متر بالاتر برود، باید یک درب مجزا به منظور ورود و خروج به چاهک پیش بینی شود.
- در صورت همجوار بودن دو آسانسور، باید یک دریچه با ابعادی به میزان حداقل 80*100 سانتی متر در بالای فضای روبروی درب آسانسور در بالاترین طبقه تعبیه شود.
- برای آن که اجسام خارجی از موتورخانه به درون چاهک سقوط نکند، باید لبه هایی با ارتفاع 5 سانتی متر در کناره های تمامی سوراخ ها و منافذ کف موتورخانه تعبیه شود.
- در بالاترین طبقه، ارتفاع اورهد از کف طبقه، باید حداقل فاصله ای برابر با 380 سانتی متر داشته باشد.
- در موتورخانه باید کپسول آتش نشانی قرار داده شود.
- به منظور نصب تابلو برق سه فاز، لازم است کابل کشی تا موتورخانه انجام گیرد.
- آسانسور باید مجهز به سیستم ترمز پاراشوت (لحظه ای، ضربه گیر و تدریجی) باشد تا بتواند در مواقع بروز حادثه، کابین در کم ترین زمان متوقف شود.
استاندارد ادواری آسانسور
پس اخذ استاندارد اولیه، سیستم آسانسور می تواند شروع به کار کند. در این صورت آسانسور می تواند هر ساله به طور مرتب توسط کارشناس سازمان استاندارد مورد بازدید و کنترل قرار گیرد. چنانچه از بابت معیارهای فنی و ایمنی مشکلی وجود نداشته باشد، گواهینامه استاندارد ادواری آسانسور هر ساله صادر می شود. البته این نکته را باید مورد توجه قرار داد که برخلاف استاندارد اولیه، اخذ گواهی استاندارد ادواری حالت اجباری ندارد. اما بهتر است برای اطمینان از عملکرد و ایمنی آسانسور، این گواهی استاندارد نیز دریافت شود.
در استاندارد ادواری آسانسور چه مواردی مورد بررسی قرار می گیرند؟
در این نوع استاندارد آسانسور، لازم است مواردی توسط کارشناس مورد تست و بازرسی قرار گیرد تا در صورت تایید، امکان صدور گواهی استاندارد، وجود داشته باشد. در ادامه به این موارد اشاره کرده ایم:
- بازدید روغندان آسانسور و کنترل میزان روغن درون آن.
- بازدید و کنترل عملکرد سیستم ترمز موتور
- بررسی تراز و شاقول بودن موتور در محل نصب
- بازدید و کنترل عملکرد درب های آسانسور از نظر باز و بسته شدن
- کنترل کلیدها و دکمه های آسانسور
- بازدید سیم بکسل ها و کنترل مقاومت اصطکاکی آن. همچنین تست برابر بودن سیم بکسل ها نیز انجام می گیرد.
- بازدید زاویه بین فلکه هرزگرد و سیم بکسل ها که باید به میزان استاندارد باشد.
- کنترل وجود حفاظ برای سیم بکسل ها
- بازدید و کنترل روشنایی موتورخانه
- کنترل و تست عملکرد هواکش موتورخانه
- بازدید دریچه اضطراری موتورخانه و کنترل باز و بسته شدن درب آن
- بازدید کف موتورخانه و کنترل میزان لغزندگی آن
- بازدید قلاب سقف موتورخانه که در جای خود نصب باشد.
- بازدید نحوه بتن ریزی سقف موتورخانه و کنترل اجرای درست آن
- بازدید وجود دستورالعمل نجات اضطراری در موتورخانه
- بازدید کیفیت هواکش و نحوه عملکرد آن
- بازدید پلاک شماره تابلو فرمان و تابلو برق و نیز اطمینان از الصاق آن ها
- بازدید نرده دور دریچه در کف آسانسور و اطمینان از وجود آن
- بازدید حفاظ و پلمپ گاورنر آسانسور و کنترل عملکرد آن
- کنترل شماره های درج شده روی تجهیزات موتورخانه و مطابقت آن ها با اطلاعات ارائه شده
- بررسی تایم تراول آسانسور و کنترل عملکرد آن
- تست و بررسی چراغ های زیگنال تابلو برق به همراه کلید اصلی آن
- تست و کنترل فیوزهای آسانسور
- کنترل سیستم برق اضطراری و تست عملکرد آن
- کنترل کلیدهای حرارتی آسانسور و تست عملکرد آن ها
- کنترل چراغ داخل چاهک و اطمینان از نصب بودن آن
- بازدید و بررسی نردبان ورودی به چاهک
- بازدید پلیت های زیر ریل آسانسور و بررسی نصب بودن آن ها
- بازدید درب های آسانسور و کنترل نحوه عملکرد آن ها
- بازدید قفل درب ها و کنترل عملکرد آن ها
- بررسی چاهک از نظر عدم نشتی و نفوذ رطوبت به داخل آن
- بازدید و بررسی عملکرد میکروسوئیج نصب شده در فلکه انتهایی چاهک
- بازدید و کنترل نحوه آهن کشی آسانسور و بررسی کیفیت کلی آن
- بازدید جان پناه کف چاهک و کنترل ابعاد آن
- تست سیم بکسل ها از نظر قدرت کشش
- بازدید تراول کابل و تست عملکرد آن
- بازدید نحوه کانال کشی داخل چاهک به منظور عبور سیم ها و کابل های برق
- بازدید سکوهای ضربه گیر در کف چاهک و تست عملکرد آن ها.
- بازدید وجود فاصله استاندارد بین ضربه گیر کف چاهک با زیر قاب وزنه تعادل
- بررسی وجود فاصله ای به میزان سه متر بین قطعات متحرک با اجزای ثابت در داخل چاهک
- کنترل عدم قرار گرفتن سیم های برق در مجاورت لوله های آب
- بازدید کفشک های کابین و کنترل عملکرد آن ها
- بازدید وزنه تعادل و قاب آن
- بازدید نحوه جوشکاری براکت از نظر کیفیت آن
- کنترل نصب صحیح فنرها، ضربه گیر هیدرولیکی و لاستیک ها در کف چاهک آسانسور
- بازدید فاصله ضربه گیرها با زیر کابین که باید بین 20 تا 25 سانتی متر باشد.
- بازدید سیم بکسل ها از نظر نحوه سربندی
- بازدید سینی زیر درب کابین و کنترل عملکرد آن
- بازدید کفشک های قاب وزنه از نظر وجود حفاظ ایمنی و نیز تنظیم بودن و عدم لغزش آن ها با ریل آسانسور
- کنترل ترمز پاراشوت و میکروسوئیچ آن و نیز تست عملکرد آن ها
- بازدید کمان درب بازکن و تست عملکرد آن
- بازدید سیستم پرده نوری و کنترل عملکرد آن
- کنترل وجود فاصله استاندارد بین کابین با درب های طبقات
- بازدید زنگ اضطراری و کنترل عملکرد آن به هنگام قطع برق آسانسور
- بازدید صفحه نمایشگر و تست عملکرد آن
- بازدید سیل درب آسانسور و نظافت آن
- بررسی صداهای غیر عادی به هنگام حرکت کابین
- بررسی اتصالات یوک کابین و کنترل آن ها
- کنترل نحوه توقف کابین در تراز طبقه
- کنترل دستگیره های کابین
- بررسی فتوسل و تست عملکرد آن
- نظافت قسمت های داخلی و خارجی کابین
- بررسی سنگ کف کابین از نظر سالم بودن
- کنترل عملکرد سیستم اضافه بار (اورلود) آسانسور
- بررسی فاصله بین کابین و ریل ها
- بازدید موتور درب اتوماتیک و تست عملکرد آن
- بازدید سیم های رویزیون و کنترل سربندی آن ها
- بازدید ارت کلید اصلی از نظر سالم بودن
مراحل دریافت استاندارد اولیه آسانسور
در این قسمت به بررسی مراحلی پرداخته ایم که باید برای دریافت گواهی استاندارد اولیه آسانسور طی شود.
- به پایان رساندن عملیات نصب و راه اندازی آسانسور به شکل کامل
- ارسال رونوشت صفحه نخست پروانه ساختمان با رونوشت کارت ملی متقاضی به شرکت سازنده آسانسور
- در مرحله سوم، شرکت طرف قرارداد در سامانه اخذ استاندارد آسانسور ثبت نام اینترنتی می کند. سپس کد رهگیری دریافت شده و شرکت بازرسی آسانسور تعیین می شود.
- پرداخت هزینه های بازرسی آسانسور توسط کارفرما و ارائه رسید آن به شرکت طرف قرارداد
- شرکت طرف قرارداد، نقشه، فرم مهندس ناظر و محاسبات انجام شده را به شرکت بازرسی آسانسور ارسال می کند.
- شرکت بازرسی، نوبت بازرسی آسانسور را تعیین می کند.
- با حضور نماینده شرکت طرف قرارداد، بازرسی آسانسور توسط شرکت بازرسی انجام می شود.
- پس از اتمام بازرسی و تایید استانداردهای مختلف، قرارداد سرویس و نگهداری آسانسور با شرکت سازنده به امضا می رسد.
- به منظور تکمیل پرونده، قرارداد یک ساله سرویس و نگهداری و نیز بیمه آسانسور به شرکت بازرسی ارسال می شود.
- در آخرین مرحله نیز گواهی تایید استاندارد آسانسور از سوی شرکت بازرسی برای کارفرما صادر می شود.
قوانین جدید استاندارد آسانسور
در ویرایش‌های جدید استاندارد آسانسور بندهای جدیدی اضافه شده است:
- دیواره‌های شیشه‌ای در نقاطی که در دسترس افراد هستند باید از نوع لایه دار باشند.
- بخشی که محل رفت و آمد و وزنه تعادل می‌باشد، باید به وسیله یک صفحه صلیب محافظت شود. این حافظت باید در ارتفاع حداکثر 3/0 متر از کف چاهک تا ارتفاع حداقل ۵/۲ متر صورت بگیرد. پهنای این ناحیه باید معادل پهنای وزنه تعادل به اضافه ۱/۰ متر از هر طرف باشد.
- چاه آسانسور باید روشنایی برق دائمی داشته باشد.
- چنانچه فاصله افقی بین لبه سقف کابین و نزدیک‌ترین قسمت متحرک مربوطه به آسانسور مجاور حدود نیم متر باشد، دیوار جداکننده باید در سراسر ارتفاع چاه امتداد یابد.
- سرعت حرکت کابین در حالت کارکرد عادی باید به صورت کنترل شده باشد.
- حداقل ارتفاع مفید فضاهای کاری باید چیزی بین ۱۸۰ سانتی متر با رواداری ۵- سانتی متر باشد.
- وجود هر نوع فرورفتگی حتی با ارتفاع کمتر از یک متر با درب جداکننده یا بدون درب، تنها به شکلی مجاز است که مساحت این قسمت افزوده در مساحت مفید کابین در نظر گرفته شده باشد.
- اتصالات سازه فلزی آسانسور باید به روش مناسبی و مطابق شرایط محیطی در مقابل خوردگی محافظت شوند.
- در دیواره‌هایی که شیشه در کمتر از ارتفاع ۱/۱ متری از کف استفاده شده باشد، باید دستگیره‌هایی در ارتفاع ۹/۰ متر تا ۱/۱ متر در قسمت دیگری به جز شیشه نصب شوند.
- در آسانسورهایی که گیربکس ندارند، باید از سیستم نجات اضطراری اتوماتیک برای آن‌ها استفاده نمود (وجود آن‌ها در هنگام قطعی برق الزامی است).
استاندارد اتاقک آسانسور
ابعادی که در ادامه بیان شده است، طبق مقررات ملی ساختمان می‌باشد:
۴ نفره
ظرفیت: ۳۰۰ کیلوگرم
عرض کابین: ۹۰۰ میلیمتر
عمق: ۱۰۰۰ میلیمتر
ارتفاع کابین: ۲۲۰۰ میلیمتر
۶ نفره
ظرفیت: ۴۵۰ کیلوگرم
عرض کابین: ۱۱۰۰ میلیمتر
عمق: ۱۱۰۰ میلیمتر
ارتفاع کابین: ۲۲۰۰ میلیمتر
۸ نفره
ظرفیت: ۶۰۰ کیلوگرم
عرض کابین: ۱۱۰۰ میلیمتر
عمق: ۱۴۰۰ میلیمتر
ارتفاع کابین: ۲۲۰۰ میلیمتر
۱۳ نفره
ظرفیت: ۱۰۰۰ کیلوگرم
عرض کابین: ۱۱۰۰ میلیمتر
عمق: ۲۱۰۰ میلیمتر
ارتفاع کابین: ۲۲۰۰ میلیمتر
استاندارد چاه آسانسور
| کابین با درب اتوماتیک | |||
| ظرفیت | عرض درب | عرض چاه | عمق چاه |
| 6 | 70 | 160 | 160 |
| 8 | 80 | 180 | 200 |
| 10 | 80 | 180 | 200 |
| 13 | 90 | 200 | 200 |
| کابین با درب تلسکوپی و لولایی | |||
| ظرفیت | عرض درب | عرض چاه | عمق چاه |
| 5 | 70 | 150 | 150 |
| 6 | 80 | 160 | 160 |
| 8 | 80 | 160 | 200 |
| 10 | 90 | 180 | 200 |
| 13 | 90 | 200 | 200 |
استاندارد درب آسانسور
طبق استاندارد درب آسانسور، ارتفاع طبقات باید حداقل 195 سانتی متر باشد. همچنین عرض درب طبقات نباید بیشتر از 5 سانتی متر از عرض درب کابین از هر جهت باشد؛ به جزء در مواردی که تمهیدات لازم جهت پیشگیری و ایمنی صورت گرفته باشد.
کلام آخر
در مطالب بالا به بررسی موضوع استاندارد آسانسور، انواع آن و الزامات اجرایی آن ها پرداختیم. همان طور که گفتیم دریافت استاندارد اولیه آسانسور حالت اجباری دارد. اما الزامی به دریافت استاندارد ادواری وجود ندارد. توصیه می شود به لحاظ اطمینان از عملکرد فنی و ایمنی، استاندارد ادواری نیز مورد توجه قرار گرفته و هر ساله گواهی آن دریافت شود. در این خصوص شرکت آسانسوری اوکسین آمادگی دارد تا پس از نصب و راه اندازی آسانسورها، اقدامات مربوط به دریافت گواهی استاندارد را نیز در کوتاه ترین زمان به انجام برساند.
دیدگاهی وجود ندارد!